11 günlük İsrailin Gazze’ye ve Hamas’ın da roketlerle İsrail’e saldırması sürecinde BM Güvenlik Konseyi dört kez toplandı.
Hatırlanacağı üzere, İngiltere 1947’de bölgeden çekileceğini açıklamasının ardından Filistin sorunu Birleşmiş Milletler’e devredilmişti. BM’in 181 sayılı karar ile de Filistin toprakları üzerinde biri Arap, diğeri Yahudi olmak üzere iki bağımsız devletin kurulması kararı alınmıştı.
BMGK üyeleri, şiddetin durması ve İsrail-Filistin arasında 2 devletli çözüm önerisine dikkat çekmişlerdi. ABD’nin İsraile tam desteği nedeni ile İsrail’in kınanması bloke olurken, Rusya, İsrail ve Filistin arasında arabuluculuk teklifinde bulundu. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in BMGK konuşmalarında, İsrail-Filistin arasındaki şiddetin ivedilikle sona ermesi çağrısında bulunmuş çatışmanın bölgeyi “kontrol edilemez” bir krize sürükleyebileceği konusunda uyarmıştı.
Ülkelerin Filistin perspektifi
ABD: “Diplomatik çabalarımız devam ediyor.”
Türkiye: “Filistinli sivil nüfusun korunması için uluslararası koruma mekanizması oluşturulması gerek”
Filistin: “İsrail’in yaptıkları savaş suçudur, yaptırım,uygulanmalı.”
İsrail: “Kendi Savunma hakkımızı kullanıyoruz”
Çin: “ABD BMGK’yı engellememeli, sorunu çözmeye destek olmalı.İsrail, yıkım, tahliye ve yerleşim birimi faaliyetlerine son vermeli.”
BM Güvenlik Konseyinde bir sonuç çıkmayınca ,Nijer ve Cezayirin başvurusu ile BM Genel Kurul Başkanı Volkan Bozkırın girişimleri ile 20 Mayıs Perşembe günü Genel Kurul Filistin konusunda olağanüstü toplanmisti.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres: Çatışmalar hemen durmalı. Yeryüzünde bir cehennem varsa o da Gazze’deki çocukların hayatlarıdır.
BM Genel Kurul Başkanı Volkan Bozkır: Gazze’de ateşkes çağrımı yineliyorum. Taraflar uluslararası hukuka saygı göstermeli.
Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu: “Gazze açık hava hapishanesi oldu. Ateşkes yetmez, işgal de bitmeli.Antisemitizme sığınmayın.”
İsrail’in BM Temsilcisi, Büyükelçisi Gilad Erdan: “Türk liderliği İsrail’e akıl verecek konumda değil.”
ABD’nin BM Temsilcisi, Büyükelçi Linda Thomas-Greenfield: “Barış için elimizden geleni yapıyoruz ve hızlıca şiddete son verilmeli.”
Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el-Malki: “İsrail 100 bin filistinliyi yerinde etti.İsrail iki devletli çözümden yana değil.”
Pakistan Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi: “Filistinliler susturulamaz.”
Gözlemlerim: BM Güvenlik Kurulu’ndaki toplantıları birebir izlediğimde Genel Kuruldan bir sonuç çıkmayacağını biliyorduk. Hatta Türkiye’den gelen heyet bile “Evet sonuç olmayacak” dediğinin altını çizelim. Üstüne genel kuruldaki toplantıya ne Amerikan medyasından ne de bildiğimiz uluslararası medya ilgi göstermişti. Yapılan Genel Kurulun en büyük özelliği ise Kovid-19 nedeni ile yapılan sanal toplantıların ilk defa kısıtlı kurallar ile yüz yüze yapılması oldu. Türk Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu konuşmasını yaparken İsrail Büyükelçisi salondan çıkarken, Filistin ve Pakistan Dışişleri Bakanlarının yoğun bir kulis içinde koridorlarda basın mensupları ile görüşmeler yaptığına şahit olduk. Mısır, Ürdün ve Katarın, ateşkes çabanalarınında altı Genel Kurul toplantılarında belirtildi. Gözler ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield’de idi ve çok sakin bir şekilde konuşmasını yaptı. Tüm gün süren toplantılarda yaklaşık on iki dışişleri bakanı olmak üzere 100 ülke temsilcisi konuşma yaptı.BM binasında kovid-19 nedeni ile maske ve hijyen kurallarına katılımcıların olduğu görüldü.
Sonuç: Başkan Joe Biden’nin 11 günlük süren İsrail-Hamas arasındaki gerginliğinin sona erdiği ve ateşkesin başladığını duyurması sonrası BM de nefes aldığını söyleyebiliriz. BM Genel Sekreteri Guterres, BM nin 1967 savaşından önce toprak sınırına dayalı iki devletli bir çözüm için “anlamlı müzakerelere” dönmek için İsrail, Filistinliler ve uluslararası ve bölgesel ortaklarla çalışmaya hazır olduğunu belirtiyor.
BM Filistinli Mültecilere Yardım Ajansı (UNRWA) , Gazze’deki gıda, sağlık hizmetleri dahil olmak üzere çeşitli acil ihtiyaçlara yanıt vermek için 30 günlük bir süre için 38 milyon dolara ihtiyaç olduğunu açıkladı.
BM Güvenlik Konseyi’nde 4 toplantıya rağmen sonuç alınamadığı sürede Filistinden 300,İsrailden ise 14 vatandaşın saldırılarda hayatını kaybettiğine şahit olduk. BM Genel Kurulunda da dünya kamuoyunun dikkatini çekilir iken”Yine BM pasif ve sessiz kaldı” söylemleri tekrar gündeme gelmiş oldu. Türkiye’nin dünyada birçok soruna sessiz kalan ve kuru demeçler dışında bir işlevini yitiren BM Güvenlik Konseyinin reforme edilmesinin ne kadar haklı olduğunu tekrar gördük.
