Savunma bütçesine 740 milyar dolar ayıran Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasa (NDAA) Tasarısı, önce ABD Temsilciler Meclisi, geçtiğimiz cuma günü de Senato’dan geçti. Başkan Donald Trump’ın bu konudaki tavrı merak ediliyordu. Dün Twitter’dan açıklama yapan Trump, savunma bütçesini veto edeceğini açıkladı. Ancak Trump veto etse bile Kongre’de 3’te 2 çoğunluk sağlandığı için, burada onay alması halinde bütçe direkt yasallaşıyor. Yani sözün özü, Trump’ın vetosunun pek de işlevi olmayacak.

Tabii burada Türkiye’yi ilgilendiren konu, 2017’de yasallaşan ve kısa adı CAATSA olan “ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası.” Ulusal Savunma Bütçesi’nde Türkiye’ye 30 gün içinde yaptırım talebi bulunurken, Türkiye’nin önceden aldığı 6 adet F-35 uçağının ABD Hava Kuvvetleri’nce kullanılmasına da yetki veriliyor.

Paket trafiği

S-400 konusu, yaklaşık 1.5 yıldır Türkiye-ABD ilişkilerinde gündemi meşgul ediyor. Şimdiye kadar ne Türkiye S-400’ü aktive etti ne de Trump yönetimi yaptırımları uyguladı. Ancak, Kongre’nin Trump’a son golü, “Türkiye’ye yaptırımları 30 gün için uygulayacaksın” demesi oldu.

Geçtiğimiz çarşamba günü, Dışişleri Bakanlığı’ndaki toplantımda görüştüğüm resmi yetkililer, yaptırımların Trump döneminde geleceğini söylediğinde şaşırmıştım. Zira Washington’da, yaptırımlar Biden’a kalacak havası vardı. Çarşamba günü önce Reuters ajansı, kendi kaynaklarına dayanarak Başkan Trump’ın Türkiye’ye S-400ler nedeniyle yaptırım uygulanmasını öngören paketi Senato’daki oylamayı beklemeden imzalayacağını duyurdu. Ardından Bloomberg de, Trump’ın, Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun önerisiyle yaptırım paketini imzaladığını bildirdi.

Tabii ki bu haberlerle başkentte büyük bir hareketlilik yaşadık. Zira Trump ya da Pompeo’nun toplantı yapacağı görünmüyor, Hazine ve Dışişleri Bakanlığı’ndan resmi yazılı açıklama bulunmuyordu. Ancak, Dışişleri Bakanı Pompeo, programda olmamasına rağmen cuma günü Beyaz Saray’a gelerek Başkan Trump’la görüştü. Ardından Senato’dan, Savunma Bütçesi’nin kabul edildiği haberi geldi. Aynı gün herhangi bir yaptırım açıklaması duyulmadı. Merakla beklenen açıklama dün Trump’tan geldi. Başkan Trump, Türkiye’ye yaptırımları da içeren ulusal savunma bütçesini veto edeceğini söyledi.

5 yaptırımla bitmeyecek

Ancak resmi kurumlar, Türkiye S-400’den vazgeçmediği sürece yaptırımların arkasının geleceği mesajını veriyor. Bilhassa, Türkiye’nin S-400’leri aktive etmesi halinde bu kez ağır olan yaptırımların seçilme ihtimali olacağını hatırlatmakta fayda var.

20 Ocak sonrası, Biden ile Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın diyalogları krizlerin çözülmesinde önemli rol oynayacaktır ancak Kongre’nin bu konuda partiler üstü bir duruşu olduğunu da söyleyelim. Konuştuğum üst düzeydeki pek çok ABD’li yetkili, açıkça Rus savunma sanayi ürünlerinin Türkiye içinde kullanılmaya devam edilmesini, Türk-ABD savunma sanayi ilişkisinin sonu olarak görüyor. Aslında burada amacın, Türkiye’nin, birçok konuda olduğu gibi savunma alanında da ABD’ye bağımlılığının sürmesi isteği diyebiliriz.

‘Türkiye’ye yaptırım hata olur!’

ABD Hava Kuvvetleri’nde uzun yıllar görev yapmış, genelkurmay başkanlarının danışmanlığı dışında, George W. Bush ve Barack Obama döneminde Beyaz Saray’da Kurumlar Arası İlişkiler Konseyi’nde çalışmış emekli asker Gabe Lajeunesse ile yaptırımlar konusunu konuştum. Bu konuşmadan çıkarttığın notlar şöyle:

- Yaptırımlar, Türkiye’nin ABD ve NATO’dan uzaklaşması ihtimaline yol açabilir,

- ABD’nin silah tekeli olma mantığının tekrar düşünülmesi gerekiyor,

- Belli konularda Türkiye ile ciddi fırsatlar olabilir ve bunların kaçırılmaması gerekir,

- Silah satışı bir ilişkiyi artırırken, satmayı reddetmek de, Türkiye’nin başka bir yerden alışveriş yapması veya savunma alanında üretime ağırlık vermesine neden olacaktır,

- S-400’ü bir NATO sistemiyle değiştirmenin veya Türkiye ile ortak bir girişim oluşturmanın yollarını araştırmalıyız,

- Kongre yaptırım dilini NDAA’dan kaldırmalıydı. Başkan da mevzuatı veto etmelidir,

- Şimdi Türklerle ilişkileri sıfırdan, yeniden başlatma zamanı...

Ve büyük gün geldi!

Toplam 305 bin kişiyi bulan can kaybı ve 17 milyona giden vaka sayısına sahip ABD’de aşı dağıtımı, Savunma Bakanlığı’nın kontrolünde başladı. İşte detaylar:

- Aşı, çarşambaya kadar ülke genelinde 636 noktaya dağıtılacak,

- Ay sonuna kadar 20 milyon, Şubat sonuna kadar 100 milyon insan aşıya ulaşacak,

- İlk etapta 21 milyon sağlık çalışanı ve bakım evlerinde kalan 3 milyon kişiye aşı uygulanacak,

- Aşı ücretsiz ve eczanelerde yapılabilecek, aşı olan da maske takacak,

- Moderna’nın aşısı da 17 Aralık’ta FDA Bilim Kurulu’nda görüşülecek ve tahminen Aralık’ın son haftasında ikinci firmanın aşı dağıtımı başlayacak.

BioNTech CEO’su Uğur Şahin, Mart ayında aşının ilk etkilerini görmeye başlayacaklarını belirterek, 2021’de 1.3 milyar doza kadar üretim yapmayı planladıklarını açıkladı.

Açıkçası BionTech’ten bahsetmişken şunu söylemeliyim ki, Time dergisi geçen hafta “Yılın Kişisi” seçiminde bence büyük hata yaptı. Salgına ilk çözüm üretenlerden Uğur Şahin ve Özlem Türeci onurlandırılabilirdi!

BİDEN’IN KABİNESİ OBAMA’NIN EKİBİYLE DOLDU

Seçilmiş Başkan Joe Biden, şu zamana kadar ekibinde çalışacak 16 ismi açıklamış durumda. Bunlardan 12’si Başkan Barack Obama döneminde farklı görevlerde bulunmuş. İç Güvenlik, Hazine ve Dışişleri bakanları dışında, geçen gün Gazi İşlerinden Sorumlu Bakanlığa Obama’nın Özel Kalem Müdürü Denis McDonough, Yerel Politikalar Konseyi Direktörlüğü’ne Susan Rice’i getirdi. Ayrıca, ABD’nin ilk siyahi Savunma Bakanı olacak Lloyd Austin de, Obama döneminde CENTCOM Komutanı olarak görev yapmıştı. Türkiye’yi, Irak ve Suriye’deki konular için ziyaret ettiği bilinen General Austin, YPG-PKK “Eğit Donat” programının öncüsü olmuştu. Kongre’de onay alması halinde Austin’in adını, Türkiye ile ilişkiler konusunda çokça duyacağız.

Bu hafta ise gözler, Biden’ın kimi Adalet Bakanı seçeceğine çevrildi. 4 aday var: New York Valisi Andrew Cuomo, Adalet eski Bakan Yrd. Sally Yates, Hakim Merrick Garland ve Senatör Doug Jones.

ABD’DE GÖZDEN KAÇANLAR:

- New York’ta bugün itibarıyle restoranların iç mekanlarında oturmak yasaklandı,

- ABD’de kariyer diplomatı olmadan Washington Büyükelçiliği yapmış isimler var. Bunlardan biride Hukukçu Münir Ertegün (1934-1944),

- Biden, Beyaz Saray iletişim ekibini tamamen kadınlardan oluşturdu,

- Geçen hafta 853 bin kişi işsizlik başvurusunda bulundu,

- 46 eyalet, Facebook’a tekelleşme davası açtı